Hợp đồng quyền chọn là một trong những dạng hợp đồng giao dịch chính trên thị trường hàng hóa phái sinh và các nhà đầu tư cũng không còn quá lạ lẫm gì với loại hợp đồng này. Với mong muốn giúp nhà đầu tư có cái nhìn tổng quát hơn về công cụ phái sinh này, dưới đây sẽ là những thông tin chi tiết về hợp đồng quyền chọn.
Hợp đồng quyền chọn là gì?
Hợp đồng quyền chọn – Options Contract là hợp đồng mà hai bên tham gia hợp đồng có quyền mua/bán tài sản cơ sở với mức giá xác định trước tại một thời điểm nhất định trong tương lai. Cho dù đến thời điểm đáo hạn (thời điểm đã xác định trước trong hợp đồng) giá của tài sản cơ sở có thay đổi thế nào thì hai bên tham gia hợp đồng vẫn phải giao dịch với mức giá đã thỏa thuận trước đó.
Tài sản cơ sở của hợp đồng quyền chọn có thể là hàng hóa thực, cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ,lãi suất,…tất cả đều có thể giao dịch được. Và thời điểm đã xác định trong hợp đồng được gọi là ngày đáo hạn. Thời gian từ lúc ký hợp đồng đến ngày đáo hạn được gọi là kỳ hạn của hợp đồng quyền chọn. Mức giá đã được thỏa thuận trong hợp đồng quyền chọn là giá thực hiện.
Đặc điểm của hợp đồng quyền chọn
Bên cạnh những đặc điểm, tính chất giống với hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng quyền chọn còn mang một số đặc điểm riêng biệt.
Hợp đồng quyền chọn không cần được chuẩn hóa về khối lượng, số lượng, các điều khoản hay giá trị của tài sản cơ sở. Tài sản cơ sở của loại hợp đồng là này bất kỳ loại hàng hóa nào.
Được giao dịch trên thị trường phi tập trung và không được niêm yết. Tính đến thời điểm hiện tại , chỉ có hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh duy nhất được niêm yết tại thị trường chứng khoán Việt Nam .
Việc thanh toán và trao đổi tài sản không xảy ra tại thời điểm ký kết hợp đồng mà sẽ được thực hiện sau đó hoặc tại thời điểm đáo hạn (tùy vào kiểu quyền chọn).
Các bên tham gia hợp đồng quyền chọn không cần phải ký quỹ, nhưng người mua quyền chọn phải trả cho người bán quyền chọn một khoản phí, gọi là phí quyền chọn.
Tại thời điểm đáo hạn, người mua có quyền quyết định có thực hiện quyền bán (quyền mua) hay không. Nếu người mua thực hiện quyền mua (quyền bán) thì người bán phải có trách nhiệm thực hiện theo các khoản trong hợp đồng như đã thoả thuận.
Các bên trong hợp đồng quyền chọn có thể đóng vị thế bằng cách tham gia một hợp đồng quyền chọn tương tự với vị thế đối lập của vị thế trước đó. Tức là, nếu đang nắm giữ quyền chọn mua thì có thể đóng vị thế bằng việc bán chính quyền chọn mua đó. Hoặc đã bán một hợp đồng quyền chọn mua thì sẽ đóng vị thế bằng cách mua một quyền chọn mua với cùng tài sản cơ sở, cùng giá thực hiện và cùng ngày đáo hạn
Cách thức hoạt động của hợp đồng quyền chọn
Hợp đồng quyền chọn được chia thành hai loại cơ bản là quyền chọn bán và quyền chọn mua. Quyền chọn mua (call option) cho phép người chủ sở hữu hợp đồng quyền được mua các tài sản bảo đảm, ngược lại, quyền chọn bán (put option) cho họ quyền được bán tài sản đã mua.Vì vậy, các nhà đầu tư thường mua quyền chọn mua khi họ dự đoán giá của tài sản cơ sở có thể tăng trong tương lai và ngược lại khi họ dự đoán giá của tài sản cơ sở sẽ giảm. Nhà đầu tư cũng có thể sử dụng các quyền chọn mua và bán với hy vọng giá sẽ ổn định. Hay kết hợp cả hai loại hợp đồng để có lợi cho họ dựa vào dự đoán của họ về sự biến động của thị trường.
Hợp đồng quyền chọn được tạo thành bởi ít nhất 4 thành phần chính cơ bản bao gồm: ngày đáo hạn, kích cỡ, giá thực hiện và phí thực hiện quyền chọn.
Thứ nhất, kích cỡ của lệnh sẽ liên quan đến số lượng hợp đồng được thực hiện.
Thứ hai, ngày đáo hạn là ngày cuối cùng mà nhà đầu tư có thể thực hiện quyền chọn.
Thứ ba, giá thực hiện là giá mà tài sản sẽ được mua hoặc bán khi người mua hợp đồng quyết định thực hiện quyền chọn.
Cuối cùng, phí thực hiện quyền chọn là số tiền mà nhà đầu tư phải trả để có được quyền được chọn, phí này sẽ càng biến động khi ngày đáo hạn càng đến gần.
Điều quan trọng cần đặc biệt lưu ý là cho dù người mua có thể chọn thực hiện hoặc không thực hiện quyền chọn mua (quyền chọn bán) của mình nhưng người bán buộc phải thực hiện vị thế của mình nếu người mua quyết định thực hiện. Do đó, khi người mua quyết định thực hiện hợp đồng quyền chọn mua thì người bán có nghĩa vụ bán tài sản cơ sở.
Tương tự, người bán hợp đồng quyền chọn bán có nghĩa vụ mua tài sản cơ sở từ người đã mua hợp đồng quyền chọn bán khi người đó quyết định thực hợp đồng. Điều này có nghĩa là người bán sẽ chịu rủi ro cao hơn người mua. Mức thua lỗ của người mua chỉ nằm trong giới hạn ở giá trị của phí thực hiện quyền chọn mà họ đã thanh toán để sở hữu hợp đồng, người mua có thể mất nhiều hơn tuỳ thuộc vào giá thị trường của tài sản.
Các kiểu quyền chọn
Có hai kiểu quyền chọn chính, đó là quyền chọn kiểu Mỹ và quyền chọn kiểu châu Âu.
Quyền chọn kiểu châu Âu (European Option): người mua chỉ được thực hiện quyền vào ngày đáo hạn.
Quyền chọn kiểu Mỹ (American Option): người mua được thực hiện quyền vào bất kỳ thời điểm nào trước ngày đáo hạn.
Bên cạnh đó, còn có một số kiểu quyền chọn đặc biệt khác như: Quyền chọn châu Á (Asian Option), Quyền chọn rào cản (Barrier Option), Quyền chọn Bermudan (Bermudan Option), Quyền chọn kép (Binary Option), Quyền chọn kỳ cục (Exotic Option), Quyền chọn tiêu chuẩn (Vanilla Option). Mỗi kiểu quyền chọn sẽ có một số đặc tính riêng biệt nhất định. Trong đó, có 2 kiểu quyền chọn mà chắc chắn các bạn đã từng nghe qua hoặc cảm thấy rất quen thuộc, đó là Binary Option và Vanilla Option.
Binary Option là quyền chọn kép hay quyền chọn nhị phân, là một dạng quyền chọn với tính chất “tất cả hoặc không có gì”. Theo đó, tại thời điểm đáo hạn, nếu giá trị của tài sản cơ sở thỏa mãn điều kiện đã được định trước từ lúc ký kết hợp đồng thì người nắm giữ quyền chọn sẽ được thanh toán giá trị nhận được từ hợp đồng. Ngược lại, nếu không thì sẽ chẳng có gì cả. Thị trường quyền chọn nhị phân hiện nay cũng hoạt động dựa trên nguyên tắc này nhưng có một số đặc điểm khác biệt.
Vanilla Option (quyền chọn tiêu chuẩn): đây là tên gọi chung cho tất cả các kiểu quyền chọn kể trên, ngoại trừ Exotic Option do kiểu quyền chọn này có một số cấu trúc tài chính phức tạp nên được xếp riêng vào một loại khác
Nhà đầu tư có thể lựa chọn một trong hai phương thức để thanh toán: chuyển giao tài sản cơ sở hoặc thanh toán bằng tiền mặt.
Cả hai loại hợp đồng này đều được trung tâm bù trừ đảm bảo thanh toán nhằm giảm bớt rủi ro trong thanh toán.
Hình thức chuyển giao tài sản sẽ được thực hiện giữa các nhà đầu tư với nhau.
Điểm khác nhau
Tính chuẩn hoá
Hợp đồng quyền chọn không cần chuẩn hoá và tài sản cơ sở có thể là tài sản bất kì. Trong khi tài sản cơ sở trong hợp đồng tương lai được chuẩn hóa về khối lượng điều khoản, giá trị của tài sản cơ sở … vì hợp đồng tương lai được giao dịch trên sở giao dịch chứng khoán phái sinh và niêm yết.
Niêm yết giao dịch
Hợp đồng quyền chọn được niêm yết và giao dịch trên thị trường OTC. Trong khi, hợp đồng tương lai được niêm yết và giao dịch trên thị trường giao dịch tập trung.
Ký quỹ và bù trừ.
Đối với hợp đồng quyền chọn, các nhà đầu tư tham gia không cần phải ký quỹ. Trong đó, người mua quyền chọn chỉ cần phải trả phí quyền chọn khi ký hợp đồng. Và bên bán sẽ có trách nhiệm thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ với bên mua.
Ngược lại, nhà đầu tư buộc phải ký quỹ khi tham gia hợp đồng tương lai để đảm bảo việc thanh toán. Hợp đồng tương lai sẽ được hạch toán và bù trừ theo ngày. Vì vậy, nhà đầu tư sẽ được cập nhật thông tin về lãi hay lỗ vào tài khoản ký quỹ của mình theo giá thực tế, đồng thời sẽ được gọi để ký quỹ bổ sung nếu cần thiết.
Đóng vị thế
Khi tham gia hợp đồng quyền chọn, nhà đầu tư có thể lựa chọn hợp đồng quyền chọn mua hoặc hợp đồng quyền chọn bán. Trong khi đó, chỉ cần tham gia vị thế ngược lại đối với hợp đồng tương lai tương tự là chủ sở hữu có thể đóng vị thế bất kỳ lúc nào. Nhà đầu tư có thêm lợi thế trong việc sử dụng vốn.
Tính bắt buộc
Đối với hợp đồng kỳ hạn, nhà đầu tư có nghĩa vụ phải thực hiện theo hợp đồng vào ngày đáo hạn. Trong khi, nhà đầu tư có quyền thực hiện theo hợp đồng vào ngày đáo hạn khi tham gia hợp đồng tương lai.
Quy mô hợp đồng
Quy mô của hợp đồng kỳ hạn sẽ phụ thuộc vào các điều khoản được thỏa thuận trên hợp đồng. Trong khi, hợp đồng tương lai không có quy mô hợp đồng.
Trên đây là tất cả những thông tin cơ bản cần biết về hợp đồng quyền chọn, hy vọng bài viết này sẽ giúp ích cho các bạn khi tìm hiểu về loại hợp đồng này.
Đầu Tư Gì là trang tin tức tài chính, với hơn 10 năm trong lĩnh vực này. Website chuyên cung cấp kiến thức về các kênh đầu tư tài chính HOT nhất hiện nay như hàng hóa phái sinh, chứng khoán, forex, tiền điện tử, bất động sản,…. Cập nhật tin tức, phân tích tình hình kinh tế, tài chính, cơ hội đầu tư, tiền tệ, tỷ giá ngoại tệ cập nhật đầy đủ nhất tại Đầu tư gì .
Website: https://dautugi.com.vn/
Email: cskh.globalatm@gmail.com
Phone: 0971552728
Address: CT36A Định Công, Phường Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội
